Antik mimari, geçmişe bir bakış sunan büyüleyici bir mevzudur. Mısır piramitlerinden Angkor Wat tapınaklarına kadar, bu yapılar atalarımızın yaratıcılığının ve ustalığının bir kanıtıdır. Mimari güzelliklerinin yanı sıra, birçok antik yapı bununla beraber çarpıcı sanat eserlerine de haizdir. Bu sanat eserleri, onları yaratan kültürlere dair kıymetli içgörüler sağlar ve bu antik medeniyetlerin inançlarını ve değerlerini anlamamıza destek olabilir.
Bu yazıda, antik mimari ve sanatın en etkisi altına alan örneklerinden kimilerini inceleyeceğiz. Bu yapıların tarihini, bu tarz şeyleri inşa etmek için kullanılan teknikleri ve sanatlarının sembolizmini ve anlamını öğreneceğiz. Ek olarak, bu antik hazinelerin gelecek nesiller için korunmasının yüz yüze olduğu zorlukları da tartışacağız.
Yolculuğumuza antik mimarinin en ikonik örneklerinden önde gelen Giza piramitlerine daha yakından bakarak başlamış olalım.
Giza piramitleri Mısır’daki Giza Platosu’nda yer alır. Giza’daki üç piramidin en eskisi ve en büyüğüdür ve Antik Dünyanın Yedi Harikası’ndan biri olarak kabul edilirler. Piramitler firavunlar Khufu, Khafre ve Mikerinos için kabir olarak inşa edilmiştir. Yakındaki ocaklardan çıkarılan ve Giza Platosu’na taşınan kireç taşı bloklarından yapılmıştır. Hemen sonra bloklar rampalar ve kızaklar kullanılarak yerlerine kaldırılmıştır. Piramitlerin inşası uzun seneler devam etmiştir ve MÖ 2500 civarında tamamlandığı tahmin edilmektedir.
Giza piramitleri inanılmaz bir mühendislik başarısıdır. Dört ana noktaya muhteşem bir halde hizalanmışlardır ve inanılmaz derecede sabittirler. Piramitler 4.500 yıldan uzun zamandır ayaktadır ve hala dünyanın en popüler gezinsel yerlerinden biridir.
Giza piramitleri mimari güzelliklerinin yanı sıra birtakım çarpıcı sanat eserlerine de ev sahipliği yapmaktadır. Bu sanat eserlerinin en ünlüsü, piramitlerin yakınındaki Giza Platosu’nda bulunan Büyük Sfenks’tir. Sfenks, bir aslan gövdesi üstünde insan başı tasvir eden bir kireç taşı heykelidir. Piramitlerle aynı zamanlarda inşa edildiğine inanılır ve antik Mısır’ın en ikonik sanat eserlerinden biridir.
Giza piramitleri, dünyada mevcud birçok etkisi altına alan antik mimari ve sanat örneğinden yalnız bir tanesidir. Bu yapılar, atalarımızın yaratıcılığının ve ustalığının bir kanıtıdır ve geçmişe kıymetli bir bakış sunarlar.
| Hususiyet | Tarif |
|---|---|
| Antik Mimarlık | Mısırlılar, Yunanlılar, Romalılar ve Çinliler benzer biçimde eski medeniyetlerin mimarisi. |
| Mimarlık | Bina ve öteki yapıları tasarlama ve inşa etme sanatı ve bilimi. |
| Sanat | İnsan düşüncesinin ve duygusunun, bilhassa fotoğraf, heykel ve mimari benzer biçimde görsel biçimler vasıtasıyla yaratıcı bir halde anlatım edilmesi. |
| Yapı | Muayyen bir halde inşa edilmiş ya da düzenlenmiş bir şey, bilhassa bir bina ya da öteki büyük ve karmaşa bir yapı. |
| Yolculuk | Bilhassa uzun mesafelerde bir yerden bir yere gitme etkinliği. |
II. Mimarlık
Mimarlık zamanı, binlerce yıla yayılan ve oldukca muhtelif kültürleri ve stilleri kapsayan uzun ve büyüleyici bir tarihtir. En eski mağara evlerinden günümüzün yüksek gökdelenlerine kadar mimarlık, hayat biçimimizi ve dünyamızla etkileşimimizi şekillendirmede yaşamsal bir rol oynamıştır.
Malum en eski mimari örnekleri, insanların kalıcı yerleşimler inşa etmeye başladığı Neolitik döneme kadar uzanır. Bu erken yapılar basitti, çoğu zaman çamurdan ya da ahşaptan yapılmıştı ve barınak ve depolama için kullanılıyordu. Toplumlar daha karmaşa hale geldikçe mimarileri de karmaşıklaştı. Bronz Çağı’na gelindiğinde, tapınaklar ve saraylar benzer biçimde anıtsal yapılar çoğu zaman taş ya da tuğla kullanılarak inşa ediliyordu.
Klasik devre, Yunan Dor, İyon ve Korint düzenleri ve Romanesk ve Gotik stiller de dahil olmak suretiyle tarihin en ikonik mimari stillerinden bazılarının gelişimine şahit oldu. Bu stiller, bakışım, nispet ve süsleme kullanımıyla karakterize edildi ve dünya genelinde mimari üstünde derin bir etkiye sahipti.
Rönesans, klasik mimariye olan ilginin yine canlanmasına şahit oldu ve bu da Barok ve Rokoko benzer biçimde yeni stillerin gelişmesine yol açtı. Bu stiller süslü dekorasyonları ve karmaşa formlarıyla karakterize edildi ve hem dini bununla birlikte laik binalarda kullanıldı.
Endüstri Devrimi, demir ve çelik benzer biçimde yeni malzemelerin daha uzun ve daha karmaşa yapılar inşa etmeyi olası kılmasıyla mimaride yeni bir yüzyıl başlattı. Bu, tamamı yeni malzemeler ve teknikler kullanımıyla karakterize edilen Gotik Uyanış, Art Nouveau ve Art Deco stillerinin gelişmesine yol açtı.
20. yüzyılda, daha işlevsel ve minimalist bir yaklaşım lehine geleneksel stilleri reddeden bir hareket olan Modernizm yükselişe geçti. Bu, cam, çelik ve beton kullanımıyla karakterize edilen Internasyonal Stilin gelişmesine yol açtı.
Son yıllarda, geleneksel mimari stillere olan alaka yine canlandı ve sürdürülebilir mimariye doğru artan bir meyil oluştu. Bu, Neo-Gelenekselcilik, Yeşil Mimarlık ve Biyomimikri benzer biçimde yeni stillerin gelişmesine yol açtı.
Mimarlık zamanı büyüleyici ve devamlı değişen bir tarihtir ve çağdaş dünyanın gereksinimlerini karşılamaya yönelik devamlı olarak gelişmektedir.
III. Mimarlık Türleri
Her biri kendine has özelliklere ve tarihe haiz birçok değişik mimari türü vardır. En yaygın mimari türlerinden bazıları şunlardır:
- Klasik mimari
- Gotik mimari
- Rönesans mimarisi
- Barok mimarisi
- Neoklasik mimari
- Çağıl mimari
- Postmodern mimari
- Modern mimari
Her mimari türünün kendine has bir stili ve özellikleri vardır ve çoğu zaman muayyen bir süre dilimi ya da bölgeyle ilişkilendirilir. Mesela, klasik mimari tipik olarak antik Yunanistan ve Roma ile ilişkilendirilirken, Gotik mimari ortaçağ Avrupası ile ilişkilendirilir.
Muayyen bir binada kullanılan mimari türü, onu inşa eden insanların zamanı ve kültürü ile alakalı bizlere oldukca şey söyleyebilir. Mesela, klasik tarzda inşa edilmiş bir bina, onu inşa eden insanların Yunan ya da Roma kültüründen etkilendiği bir zamanda inşa edildiğini söyleyebilir.
Bir binada kullanılan mimari türü, binanın işlevi ile alakalı da bizlere informasyon verebilir. Mesela, Gotik tarzda inşa edilmiş bir bina bir kilise olabilirken, çağdaş tarzda inşa edilmiş bir bina bir büro binası olabilir.
IV. Meşhur Mimarlar
İşte tarihin en meşhur baş yapıcılarından bazılarının sıralaması:
- İmhotep (M.Ö. 2600-2500): Taştan yapılma en eski anıtsal yapılardan önde gelen Djoser Basamaklı Piramidi’ni tasarlayan Mısırlı mimar.
- Phidias (M.Ö. 500-4): Atina’daki Parthenon’u tasarlamasıyla tanınan Yunan heykeltıraş ve mimar.
- Leonardo da Vinci (1452-1519): Ressam, heykeltıraş, mimar, mühendis ve icat eden olan İtalyan alim. En oldukca Mona Lisa ve Son Akşam Yemeği tablolarıyla ve ülkü kent için meydana getirdiği mimari tasarımlarla tanınır.
- Michelangelo Buonarroti (1475-1564): İtalyan heykeltıraş, ressam, mimar ve ozan. En oldukca David ve Pietà heykelleriyle ve Sistine Şapeli’nin tavanındaki resimleriyle tanınır.
- Andrea Palladio (1508-1580): Rönesans mimari tarzının öncülerinden biri olarak önde gelen İtalyan mimar. En meşhur eserleri içinde Villa Rotonda ve Venedik’teki San Giorgio Maggiore Kilisesi yer alır.
- Christopher Wren (1632-1723): 1666 Büyük Yangını’ndan sonrasında Londra’yı yine inşa etmesiyle tanınan İngiliz mimar. En meşhur eserleri içinde St. Paul Katedrali ve Chelsea Kraliyet Hastanesi yer alır.
- Gustave Eiffel (1832-1923): Paris’teki Eyfel Kulesi’ni tasarlamasıyla tanınan Fransız mühendis ve mimar.
- Frank Lloyd Wright (1867-1959): Çağıl mimarinin öncülerinden biri olarak önde gelen Amerikalı mimar. En meşhur eserleri içinde Fallingwater ve New York City’deki Guggenheim Müzesi yer alır.
- Le Corbusier (1887-1965): Çağıl mimarinin öncülerinden biri olarak önde gelen İsviçreli-Fransız mimar, kent plancısı ve tasarımcı. En meşhur eserleri içinde Marsilya’daki Unité d’Habitation ve Poissy’deki Villa Savoye yer alır.
- Zaha Hadid (1950-2016): 20. ve 21. yüzyılın en müessir baş yapıcılarından biri olarak önde gelen Iraklı-İngiliz mimar. En meşhur eserleri içinde Bakü’deki Heydar Aliyev Merkezi ve Londra’daki Serpentine Pavyonu yer almıştır.
V. Dünya Çapındaki Mimari Harikalar
Dünya genelinde birçok mimari harikası var, her biri kendine has ve hayranlık uyandırıcı. En ünlülerinden bazıları şunlardır:
- Mısır’ın Giza kentindeki Büyük Piramit
- Kolezyum, Roma, İtalya
- Tac Mahal, Agra, Hindistan
- Machu Picchu, Peru
- Çin Seddi
Bu yapıların tamamı insanın yaratıcılığının ve ustalığının kanıtıdır. Dönemin testinden geçmişlerdir ve dünyanın dört bir yanından gelen ziyaretçilerde hayranlık ve şaşkınlık uyandırmaya devam etmektedirler.
VI. Sürdürülebilir Mimarlık
Sürdürülebilir mimari, binaların negatif çevresel etkilerini en aza indirmek için tasarlanmış bir mimari türüdür. Bu, geri dönüştürülmüş ya da yenilenebilir malzemeler kullanılarak, binaları enerji açısından bereketli olacak halde tasarlayarak ve binaların tasarımına organik özellikler dahil ederek yapılabilir.
Sürdürülebilir mimarinin pek oldukca faydası vardır, bunlardan bazıları şunlardır:
- Azaltılmış enerji tüketimi
- Azaltılmış sera gazı emisyonları
- İyileştirilmiş hava kalitesi
- Artan biyolojik çeşitlilik
- Azaltılmış atık
Sürdürülebilir mimari, insanların binaların çevresel tesirinin daha çok farkına varmasıyla giderek daha popüler hale geliyor. Mimarların sürdürülebilir binalar tasarlamalarına destek olmak için yeşil bina sertifikasyon programları ve devlet teşvikleri benzer biçimde birçok kaynak mevcuttur.
Sürdürülebilir mimarinin birtakım örnekleri şunlardır:
- Yaşayan Bina Mücadelesi
- LEED Yeşil Bina Derecelendirme Sistemi
- Sıfır Enerji Bina Standardı
- Eylemsiz Ev Standardı
Sürdürülebilir mimari, iklim değişikliğiyle mücadelenin mühim bir parçasıdır. Daha etraf dostu binalar tasarlayarak gezegen üstündeki etkimizi azaltmaya ve daha sürdürülebilir bir gelecek yaratmaya destek olabiliriz.
VII. Çağıl Mimarlık
Çağıl mimari, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan, yeni araç-gereç ve teknolojilerin kullanması, işlevselliğe ve sadeliğe vurgu yapılması ve geleneksel süslemenin reddedilmesiyle karakterize edilen bir mimari tarzdır.
Çağıl mimarinin birtakım temel özellikleri şunlardır:
- Birincil yapı malzemesi olarak cam, çelik ve betonun kullanılması
- Aleni kat planlarının ve büyük pencerelerin kullanması
- Geometrik şekillerin ve bayağı formların kullanması
- Geleneksel süslemelerin reddi
Çağıl mimarinin en meşhur örneklerinden bazıları şunlardır:
- Almanya, Dessau’daki Bauhaus Okulu (1925-1932)
- Poissy’deki Villa Savoye, Fransa (1929-1931)
- New York Şehri’ndeki Seagram Binası (1958-1961)
- Avustralya, Sidney’deki Sidney Opera Binası (1959-1973)
Çağıl mimarinin inşa edilmiş etraf üstünde derin bir tesiri olmuştur ve tesiri dünyanın dört bir tarafındaki binalarda görülebilir. Ek olarak fotoğraf, heykel ve müzik benzer biçimde öteki sanat biçimleri için de bir esin kaynağı olmuştur.
Çağıl mimari, popülerliğine karşın, ısı eksikliği ve algılanan sterilliği sebebiyle de eleştirilmiştir. Birtakım eleştirmenler ek olarak oldukca kişiliksiz bulunduğunu ve insan ruhunu yansıtmadığını ileri devam etmiştir.
Bu eleştirilere karşın, çağdaş mimari mühim ve müessir bir mimari seçimi olmaya devam ediyor. Onu yaratan mimarların yaratıcılığının ve ustalığının bir kanıtıdır ve şehirlerimizi ve kasabalarımızı inşa etme biçimimizi şekillendirmeye devam etmektedir.
Mimarlığın Geleceği
Mimarinin geleceği, teknolojik gelişmelerden çevresel kaygılara kadar oldukca muhtelif mevzuları kapsadığı için karmaşa ve oldukca yönlü bir mevzudur. Sadece, mimarinin geleceğini şekillendirmesi olası birtakım temel eğilimler şunlardır:
- Sürdürülebilir malzemelerin ve inşaat şekillerinin kullanımının artması
- Bina inşaatı ve tasarımı için yeni teknolojilerin geliştirilmesi
- Daha elastiki ve uyarlanabilir alanlara yönelik artan istek
- Mimarlıkta yer oluşturma ve toplum katılımının artan önemi
Bu eğilimlerin tamamı daha sürdürülebilir, dayanıklı ve kapsayıcı inşa edilmiş çevreler yaratma ihtiyacından meydana gelmektedir. Mimarlar bu zorluklarla başa çıkmak için yeni yollar geliştirmeye devam ettikçe, mimarlığın geleceğinin coşku verici ve yenilikçi olacağı kesindir.
Netice olarak, antik mimari, geçmiş medeniyetlerin zamanı, kültürü ve teknolojisine dair içgörüler sunan büyüleyici ve karmaşa bir mevzudur. Antik mimari yapılar bununla beraber çağdaş seyircilerde hayranlık ve şaşkınlık uyandırabilen sanat eserleridir. Antik mimariyi inceleyerek geçmiş ile alakalı informasyon edinebilir ve çevremizdeki dünya için daha derin bir takdir kazanabiliriz.
S: En meşhur antik mimari yapılar hangileridir?
A: En meşhur antik mimari yapılar içinde Giza Piramitleri, Kolezyum, Tac Mahal ve Çin Seddi yer alır.
S: Antik mimarinin değişik türleri nedir?
A: Antik mimarinin birçok değişik türü vardır; Mısır mimarisi, Yunan mimarisi, Roma mimarisi, Çin mimarisi benzer biçimde.
S: Antik mimarinin en mühim özellikleri nedir?
A: Antik mimarinin en mühim özellikleri içinde; büyüklüğü, dayanıklılığı ve sembolizmi yer alır.
0 Yorum